یزدفردا "سید محمد علی علوی:یکی از پروژه های در دست اقدام سفرهای استانی دولت نهم در استان یزد پیگیری تاسیس شبکه ی فاضلاب شهری است که اکنون در اواخر دوره دولت نهم توجه به آن روند رو به رشدی داشته است خصوصا در شهرستان میبد که قرار بود این عملیات تا پایان سال ۸۶ به اتمام برسد.
به هر حال به سبب عدم اطلاع شهروندان میبدی از مزایای فاضلاب شهری و همچنین عدم اطلاع رسانی مسئولین امر، احداث این پروژه به تعویق افتاد،اما خوشبختانه به رغم طولانی شدن احداث این پروژه ، هم اکنون مراحل پایانی کار را شاهدیم.مقاله ی مذکور در راستای اطلاع رسانی عمومی و جلوگیری از رخداد حادثه ی تلخ گذشته تهیه شده است .
طرح فاضلاب در نقاط مختلف جهان به انحای مختلف مورد آزمایش قرار گرفته و کارایی آنها به اثبات رسیده است. موارد مطرح شده دراین مقال، یا تکرار تجربه های موفق در سطح کشوری و یا بین المللی هستند و یا این که از ترکیب هوشمندانه ای از پتانسیل های منطقه و این رخدادها، تشکیل شده اند.
نوشته ی زیر حاصل تلاش یک گروه پژوهشی است که به صورت خلاصه تقدیم میگردد.
كاربرد فاضلاب تصفيه شده در سال١٩٦٣ در پنسيلوانيا موجب افزايش ١٣٥ درصد محصول علوفه و افزايش ١٩ تا ٣٠ درصدي مقدار نيتروژن دانه گندم، ٥٠درصدي عملكرد ذرت دانه اي، ١٠٣ تا ١٣٦ درصدي عملكرد ذرت علوفه اي و ١٧ تا ٥١ درصدي عملكرد جو شده است. در هندوستان اولين مزرعه در سال ١٨٩٥با فاضلاب آبياري گرديد . در سال ١٩٨٦ بيشتراز ١٥٠ مزرعه با وسعت ١٢٠٠٠ هكتار با استفاده از حداقل٥٠٠ ميليون متر مكعب فاضلاب در سال آبياري مي شد .
در سال١٩٣٩ فاضلاب شهري حاصل از فعاليت ٧ ميليون نفر در آلمان به مصارف كشاورزي رسيد و در سال ١٩٦١ حدود ١٢٠ تا ٣٠٠ ميليون متر مكعب فاضلاب به اين طريق استفاده گرديد
اما مزیت های کاربرد بهینه از فاضلاب شهری :
زراعت چوب
هدف اصلی از زراعت چوب تولید حجم زیادی از چوب در زمان کوتاه است. در برخی از موارد نیز هدف از این کار ترمیم درختان از دست رفته در بخشی از جنگل (جنگل مصنوعی)است.
در کشورهای غربی و در مناطق معتدل، تولید چوب بیشتر برای تولید کاغذ و خمیر کاغذ، به دست آوردن الوار برای استفاده در مصارف ساختمانی و همچنین پرورش درختان کاج برای کریسمس مورد استفاده قرار میگیرد. در اغلب کشورهای استوایی و گرمسیری مخصوصا هند، پرورش درخت ساج است که به عنوان تنها چوب ضد آب، برای تولید کشتی های کوچک و بزرگ تفریحی مورد استفاده قرار می گیرد. چوب بالسا که در مناطق گرمسیری تولید می شود، یکی از چوب هایی است که به دلیل چگالی بسیار کم در صنایع مختلفی چون تولید هواپیماهای سبک و کشتی ها کاربرد دارد.
قابل توجه آنکه 35 درصد از چوب تولیدی در سطح جهان از این منابع تامین می شود.. امروزه بیشتر پروژه های زراعت چوب برای دوره های 40 تا 50 ساله انجام می پذیرند که در این میان طرح هایی با مدت زمان 5 تا 15 سال و از طرف دیگر حتی 70 تا 100 سال نیز دیده می شود.
یکی از عمده ثمرات زراعت چوب بعد صنعتی است که در آن بسیاری ازشرکت های تولید کننده کاغذ میتوانند از آن بهره مند شوند. امروزه در مناطق مختلف دنیا از جمله ایالات متحده، کانادا، استرالیا، برزیل، اندونزی و ... این کار در حال انجام است.لذا با توجه به واردات گسترده کاغذ در ایران این نیاز به این طرح احساس میگردد.
اشتغال آفرینی و میزان درآمد از این طرح هم قابل توجه است :
به ازای هر هکتار از درختان کشت شده در سال به طور متوسط به 165 نفرساعت نیروی کار لازم است (در بعد صنعتی). با توجه به قیمت متوسط 20 دلار برای هر متر مکعب چوب، هر هکتار زمین در سال می توان تا 500 دلار چوب برداشت کرد.
بزرگ ترین تولیدکننده محصولات کاغذی در کشور شرکت چوکای تالش است که در سال های اخیر با ممنوعیت برداشت از منابع داخلی با مشکل اساسی روبرو شده است که به نظر میرسد این طرح بتواند راهگشای مشکلات تولید کاغذ و در نتیجه کاهش قیمت کتاب در کشور باشد.
پرورش تمساح
تمساح یکی از موجوداتی است که به تازگی تحقیقات گسترده ای در جهت کشف پتانسیل های آن آغاز شده و هم اکنون این تحقیقات به نتایج خوبی رسیده است. امروزه استفاده از این حیوان در ابعاد مختلف به حدی رسیده است که صنعتی جدید به نام «صنعت تمساح» را در جهان ایجاد کرده است. در حال حاضر در برخی از کشورهای دنیا مانند استرالیا، این صنعت به یکی از صنعت های برتر و پربازده تبدیل شده به طوری که از گوشت و پوست و خون این حیوان در بخش های صنعتی و دارویی استفاده می گردد که علاوه بر سودآوری زیاد موجب اشتغال زایی نیز شده است.
از کار بردهای آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-از پوست این حیوان (مخصوصا پوست زیر گلوی آن) که بسیار گران قیمت و مرغوب است برای تولید کفش، کیف و مواردی این چنین استفاده می شود.
2- گوشت این حیوان نیز برای بالا بردن میزان پروتئین خوراک دام بسیار مناسب است. جالب این که در بعضی از کشورها از گوشت این حیوان به عنوان غذا نیز استفاده می گردد.
3- از موارد دیگر که در حال حاضر در جهان مشتریان زیادی پیدا کرده است، استفاده توریستی از این حیوان است به طوری که بیشتر افرادی که به کشورهای دارای این صنعت مسافرت می کنند خود را از دیدن این حیوان بزرگ و جالب توجه محروم نمی کنند و همین امر باعث ایجاد سود های کلان برای این کشورها به خصوص استرالیا شده است.
علاوه بر کاربرد های ذکر شده، این حیوان در صنعت دارویی نیز استفاده های زیادی دارد.این مواردعبارتند از:
1- به گفته كارشناسان «كروكوديلين»، محصولي از سرم خون تمساح، تنها داروي شناخته شده‌اي است كه توانسته است ويروس ايدز را، در محيط آزمايشگاهي، از ميان بردارد. 
2-بر اساس اطلاعات به دست آمده از دفتر بهداشت و مقابله با بيماري هاي آبزيان سازمان دامپزشكي، چند خاصيت دارويي ثابت شده و در حال بررسي ديگر نيز به اجزاي تمساح نسبت مي‌دهند كه استفاده از كروكوديلين، در درمان عفونت هاي مقاوم به تمامي پادزیست های سامانه تنفسي و ادراري از جمله آنهاست.
3- از پودر استخوان تمساح براي درمان سرطان پوست كه يكي از شايع ترين سرطان هاي شناخته شده است
4- از سوپ گوشت اين خزنده نيز در درمان بيماري هاي مختلف از جمله آسم، دردهاي مفصلي و عضلاني مزمن و ضعف قواي جنسي و يا تقويت سيستم ايمني بدن استفاده مي‌شود.
پرورش تمساح از نظر اقتصادي بسيار با صرفه است، به طوري كه قيمت هاي عمده‌فروشي برخي محصولات حاصل از پوست تمساح در شماري از مزارع پرورش، از ۴۰ دلار براي بند كلاه تا ۲۴۹۹ دلار براي ساك و وسايل گلف متغير است. به طور کلی هر تخته پوست خام تمساح که تا یک و نیم متر رشد کرده است، ارزشی در حدود 10 هزار دلار دارد.
بهترين دما براي پرورش تمساح، بين ۳۰ تا ۳۴ درجه سانتي گراد است كه به طور طبيعي تقريبا در تمامي طول سال در استان هاي جنوبي و مرکزی كشور مهياست. بهترين رطوبت برای پرورش این جانور بين ۷۵ تا ۹۰ درصد است. يعني جانور تقريبا به طور مرتب بايد در آب باشد
22 گونه تمساح در جهان پراكنده است كه با توجه به مرغوبيت پوست و ميزان توليد گوشت، گونه‌هاي موجود در آفريقاي جنوبي، استراليا و گاندوی ایرانی که به تعداد محدود در سیستان و بلوچستان (200 تا 300 عدد) زندگي مي‌كند، جزو مرغوبترين‌ها به حساب مي‌آيند.
تا پیش از این و به دلیل مشخص نبودن وضعیت شرعی و قانونی پرورش و ذبح این حیوان در کشور، اقدامی در مورد پرورش آن در کشور انجام نگرفته بود. هم اکنون در استان هاى سیستان و بلوچستان، اردبیل و تهران صورت مى گیرد.
هر چند که این جانور ممکن است به بیماری های مختلفی دچار شود، ولی به علت وجود نداشتن بیماری مشترک بین این حیوان و انسان و همین طور موجودات خونگرم، امکان بیمار شدن این حیوان توسط آب فاضلاب وجود ندارد. با این حساب می توان از آب فاضلاب به عنوان منبع مناسبی برای پرورش این حیوان استفاده کرد. از طرف دیگر نکته ای که توجه به آن مهم به نظر می رسد محافظت خوب از این حیوان به منظور جلوگیری از حمله آن به سایر موجودات است، که با توجه به خشک بودن استان، امکان خارج شدن و جابجایی آن بین پهنه های آبی وجود ندارد.
نبود باغ وحش مناسب در استان یزد یکی از مشکلاتی بوده است که تا به حال مسئولان را با سوال مواجه کرده است. این موجودات می توانند به عنوان نمونه¬هایی منحصر به فرد در سطح کشور، در پارک وحش مجاور منطقه پرورش، در انظار گردشگران داخل استانی و خارج از آن به نمایش در آیند. با این حساب درآمدی که از این رهگذر نصیب شرکت آب و فاضلاب و همین طور سایر منابع در استان یزد می شود، قابل توجه خواهد بود. به عنوان مثال می توانید تصور کنید که در آینده نزدیک در کنار پارک دلفین های جزیره کیش از پارک تمساح های یزد نام برده شود!
استفاده از پساب در آبیاری و کشاورزی
همانطور که می دانیم آبی که در شهرها مصرف می شود، جهت برآورده ساختن ضوابط آب آشامیدنی باید تصفیه شود. اما آب آشامیدنی تنها شاخه ای از کل نیاز روزانه یک شهر را در بر می گیرد و قست باقی مانده از مصرف، اعم از آبیاری و کشاورزی، نیازمند درجه پایین تری از کیفیت می باشد. معمولا (به خصوص در کشورهای غیر پیشرفته) آبی که برای اهداف غیرآشامیدنی مانند آبیاری استفاده می شود از همان آبی تامین می گردد که جهت شرب فراهم شده است؛ لذا اگر بتوان پساب اصلاح شده را جهت مصارف غیر آشامیدنی به کار برد آنگاه ذخایر آب موجود، نیازمندی جمعیت بیشتری را برطرف خواهد کرد. در مواردی از قبیل مصارف شهری(مانند آبیاری پارک ها)، صنعتی، کشاورزی و غیره می توان پساب اصلاح شده را جایگزین آب قابل شربی کرد که هم اکنون در این قسمت ها استفاده می شود. مصارف شهری شامل آبیاری پارک ها، فضاهای تفریحی و سامانه های بهداشتی موجود در ساختمان های عمومی و بازرگانی می باشد. علاوه بر این پساب اصلاح شده در بسیاری از صنعت ها مانند نیروگاه ها (جهت مصارف گرمایشی و سرمایشی) قابل استفاده است.
منابع:
1- مقايسه خصوصيات آفتابگردان، ذرت و چغندرقند تحت سيستم هاي مختلف آبياري با پساب ثبت شده در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی در تاریخ 21/11/83- http://www.sid.ir/fa/index.asp
2- مصطفی نشاسته گر - بررسی کاربردهای پساب در مصارف کشاورزی و صنعت- فرم پيشنهاد پروژه‌هاي پژوهشی و بهبود بهره‌وري
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
سهشنبه 12,نوامبر,2024